Jeroen Bosch Art Center

Dompel U Onder in de Wereld van Bosch: Jheronimus Bosch Art Center

Stap binnen in het buitengewone universum van de meest gevierde inwoner van Den Bosch, Jheronimus Bosch (geboren Jheronimus van Aken, ca. 1450-1516), in het Jheronimus Bosch Art Center (JBAC). Dit unieke centrum, dat zichzelf officieel definieert als een internationaal kennis- en belevingscentrum, is gehuisvest in de prachtige architectuur van een voormalige kerk. Het biedt een uitgebreide reis door het leven, werk en de blijvende nalatenschap van de Nederlandse meester, bekend om zijn fantastische beeldtaal en diepgaande verkenning van morele en religieuze thema's. Terwijl de originele meesterwerken van Bosch verspreid zijn over de hele wereld – er bevinden zich geen originelen meer in zijn geboortestad of in Nederland, grotendeels als gevolg van historische acquisities door Spaanse verzamelaars – kunt u hier zijn gehele bekende oeuvre ervaren via hoogwaardige reproducties. Verken zijn complexe symboliek, ontdek zijn invloed en maak verbinding met zijn wereld in de stad waar hij woonde en werkte, wat bijdraagt aan het levendige culturele landschap naast instellingen zoals het Noordbrabants Museum en Design Museum Den Bosch.

Geschiedenis: Een Kerk Getransformeerd tot een Bosch Eerbetoon

Het Jheronimus Bosch Art Center is uniek gelegen in de voormalige Nieuwe Sint Jacobskerk, een rijksmonument aan het Jeroen Boschplein. Dit indrukwekkende gebouw, ontworpen in Byzantijnse neostijl door architecten Jan Stuyt en Jos Cuypers, heeft een driebeukige kruisvormige plattegrond en werd ingewijd in 1907. De kenmerkende klokkentoren, geïnspireerd op Italiaanse campaniles en meer dan 40 meter hoog, werd voltooid tussen 1923-24, terwijl een lantaarntoren de kruising bekroont. De locatie zelf huisvest al sinds de 15e eeuw kerken gewijd aan Sint Jacobus, waarbij eerdere bouwwerken verschillende lotgevallen kenden, waaronder de omvorming tot het Groot Tuighuis na het Beleg van 1629.

Nadat de huidige kerk in 2002 aan de eredienst werd onttrokken, initieerde de Gemeente 's-Hertogenbosch het plan om een centrum gewijd aan Bosch te creëren. De motivatie, aangevoerd door figuren als toenmalig burgemeester Ton Rombouts (geïnspireerd door een Bosch-tentoonstelling in Rotterdam in 2001 en het succes van een Bossche Bosch-tentoonstelling in 1967), was duidelijk: het culturele hiaat opvullen dat was ontstaan door de afwezigheid van originele schilderijen van Bosch in zijn geboortestad. Het Art Center, geopend op 26 maart 2007 door Pieter van Vollenhoven, lost dit ingenieus op door zijn complete werken te presenteren als high-fidelity replica's, waardoor Bosch effectief terugkeert naar Den Bosch. Het plein voor de kerk, voorheen een parkeerplaats die ontstond na de sloop van gebouwen in 1932, werd als onderdeel van deze transformatie ook ontwikkeld tot het Jeroen Boschplein.

Verken de Exposities: Replica's, Inspiraties en Sfeer

Het Art Center biedt een veelzijdige verkenning van Bosch en zijn wereld, vaak georganiseerd rond thema's als "Levenspelgrimage" of "Het Einde der Tijden":

• Het Complete Werk (Replica's): Het hart van het centrum bestaat uit ongeveer 60 hoogwaardige fotografische replica's op ware grootte van alle bekende schilderijen en tekeningen van Jheronimus Bosch. Gepresenteerd in getrouw gereproduceerde lijsten om hun oorspronkelijke context op te roepen, biedt deze collectie een ongeëvenaarde kans om zijn gehele oeuvre samen te zien – van grote triptieken zoals De Tuin der Lusten, De Verzoeking van de Heilige Antonius en Het Laatste Oordeel tot werken als Het Narrenschip en De Dood en de Vrek. Het bestuderen van deze gedetailleerde reproducties maakt een nauwkeurige inspectie mogelijk van de ingewikkelde details en complexe symboliek die de unieke stijl van Bosch definiëren, en overwint de uitdaging van het bekijken van verspreide originelen.
• Bosch tot Leven gebracht: Naast de replica's brengt het centrum de fantasierijke wereld van Bosch in drie dimensies tot leven. Let op sculpturen gebaseerd op de fantastische wezens die zijn schilderijen bevolken (sommige hangen aan het plafond), grote wandtapijten van Andrzej en Jerzy Mierzejewski die specifieke details op de bovenmuren benadrukken, een werkende reconstructie van een middeleeuws astronomisch uurwerk dat de processie van de Wijzen en het Laatste Oordeel uitbeeldt, en een historische reconstructie van hoe Bosch' atelier eruit zou kunnen hebben gezien, gesitueerd beneden in de voormalige ketelruimte van de kerk (let op: atelier is beperkt toegankelijk).
• Hedendaagse Echo's: Het centrum toont ook een selectie van hedendaagse kunstwerken geïnspireerd door Bosch, wat zijn blijvende impact op kunstenaars in verschillende media aantoont, waaronder schilderkunst, keramiek en zelfs videoanimatie, en zo een dialoog tussen historische en moderne kunst bevordert.
• De Kerk Zelf: Het gebouw is een tentoonstelling op zich. Bewonder originele historische elementen die bewaard zijn gebleven uit eerdere kerkversies, zoals de prachtige barokke preekstoel (1635, ontworpen door Erasmus Quellinus) met zijn 18e-eeuwse klankbord, het barokke orgelbalkon (verworven in 1804), diverse 18e-eeuwse beelden, een eikenhouten communiebank, 17e- en 19e-eeuwse biechtstoelen, en het Michaël Maarschalkerweerd-orgel (1900). De indrukwekkende beschilderde koepel met de Ster van Bethlehem en sterrenbeelden (door F.J. Kops) draagt bij aan de unieke sfeer. Rondleidingen specifiek gericht op de kerkarchitectuur zijn ook beschikbaar.

Bereikbaarheid Jheronimus Bosch Art Center

Het centrum is gunstig gelegen in het stadscentrum aan het Jeroen Boschplein:

• Met Openbaar Vervoer:
  • Trein: Het is ongeveer 15 minuten lopen vanaf Station 's-Hertogenbosch Centraal.
  • Bus: De gratis Hop On Hop Off City Bus stopt vlakbij. Diverse reguliere stadsbuslijnen bedienen ook haltes dichtbij het centrum en het Jeroen Boschplein. Check Arriva of 9292.nl voor routes.
• Met de Auto:
  • Het Art Center heeft geen eigen bezoekersparkeerplaats.
  • Volg de borden 's-Hertogenbosch Centrum. Aanbevolen nabijgelegen openbare garages zijn St. Jan en St. Josephstraat.
  • Overweeg gebruik te maken van de Transferia (P+R-faciliteiten buiten het centrum). Tegen een kleine vergoeding (bijv. € 5,10) kunt u parkeren en gratis vervoer (bus of leenfiets) krijgen voor maximaal vier personen van en naar het stadscentrum, met haltes op loopafstand.
• Met de Fiets/Te Voet:
  • Centraal gelegen aan het Jeroen Boschplein, is het centrum gemakkelijk te voet bereikbaar vanaf andere attracties. Fietsenstalling is beschikbaar in de omgeving.

Plan Je Bezoek: Tips voor een Boeiende Ervaring

• Unieke Sfeer: Ervaar de vaak donkere en fantastische thema's van Bosch binnen de sfeervolle, soms als magisch omschreven, setting van een voormalige kerk. Wees u ervan bewust dat het, zoals in veel grote historische kerken, fris kan zijn binnen, vooral tijdens koudere maanden – warme kleding wordt aanbevolen.
• Enthousiaste Vrijwilligers: Het centrum wordt gerund door gepassioneerde vrijwilligers die vaak graag hun kennis delen en uw bezoek verbeteren, wat bijdraagt aan een vriendelijke sfeer.
• Handige Gids: Bezoekers ontvangen doorgaans een gratis informatief boekje (te leen, vaak in meerdere talen) dat de symboliek en details in de werken van Bosch uitlegt, wat het begrip aanzienlijk bevordert.
• Bezoekduur: Reken op ongeveer 1,5 tot 2 uur om de belangrijkste exposities te verkennen en de toren te beklimmen.
• Uitzicht vanaf de Toren: Mis de rit omhoog met de glazen lift in de kerktoren niet. Deze bereikt 40 meter en biedt een adembenemend panoramisch uitzicht over 's-Hertogenbosch (kijken gebeurt door veiligheidsglas).
• Plezier voor het Gezin: Er is vaak een speurtocht voor kinderen beschikbaar, wat het bezoek boeiender maakt voor jongere bezoekers. Kijk ook uit naar creatieve workshops.
• Fotografie: Persoonlijke fotografie (zonder flits) is meestal toegestaan, maar bevestig dit ter plaatse, vooral met betrekking tot tijdelijke presentaties.
• Weet Voordat Je Gaat: Onthoud dat dit centrum Bosch viert door middel van hoogwaardige replica's, geen originelen. Het is perfect voor diegenen die een diepe duik willen nemen in zijn complete werk, invloed en historische context in zijn geboortestad, en biedt een ervaring die verschilt van het zien van individuele originelen elders.

Toegankelijkheidsdetails

Het Jheronimus Bosch Art Center streeft ernaar toegankelijk te zijn:

• Algemene Toegang: Het centrum wordt omschreven als "grotendeels toegankelijk" voor bezoekers met beperkte mobiliteit en rolstoelgebruikers.
• Toegankelijke Ruimtes: De hoofdverdieping met tentoonstellingen, de toren (bereikbaar via de glazen lift), de aula (auditoriumruimte) en extra tentoonstellingsruimtes zijn over het algemeen zonder obstakels toegankelijk.
• Niet-Toegankelijke Ruimtes: Houd er rekening mee dat het priesterkoor en het gereconstrueerde atelier (in de voormalige ketelruimte) niet rolstoeltoegankelijk zijn, aangezien ze alleen via trappen bereikbaar zijn.
• Invalidenparkeerplaatsen: Twee speciale invalidenparkeerplaatsen bevinden zich vlakbij aan de Monseigneur Prinsenstraat. Toegang tot deze straat is alleen via de Hekellaan en Bethaniestraat.
• Aanbeveling: Hoewel grotendeels toegankelijk, wordt bezoekers met specifieke toegankelijkheidsvragen (bijv. over toegankelijke toiletvoorzieningen) geadviseerd om rechtstreeks contact op te nemen met het Art Center voorafgaand aan hun bezoek voor de meest accurate informatie.

Faciliteiten

• Torenlift: Een belangrijk kenmerk dat toegang biedt tot hogere niveaus en panoramische uitzichten.
• Winkel: Een kleine winkelruimte biedt waarschijnlijk boeken, prenten en souvenirs gerelateerd aan Bosch.
• Versnaperingen: Er is geen specifieke horecagelegenheid; versnaperingen worden doorgaans niet geserveerd, dus plan dienovereenkomstig.
• Toiletten: Standaard bezoekerssanitair is beschikbaar.
• Rondleidingen: Vooraf te boeken rondleidingen worden aangeboden, gericht op ofwel het werk van Bosch (verkenning van symboliek en leven) of de geschiedenis en architectuur van het kerkgebouw zelf.
• Multifunctionele Ruimtes: Het centrum omvat een podium voor concerten/optredens, vergaderruimtes, een bibliotheek en een educatiecentrum.

Veelgestelde Vragen (FAQ)

• Zijn de schilderijen originelen van Jheronimus Bosch?
  • Nee, het Art Center toont hoogwaardige, fotografische replica's op ware grootte van het complete bekende werk (schilderijen en tekeningen) van Bosch.
• Waarom alleen replica's?
  • De originele werken van Bosch bevinden zich in grote musea over de hele wereld (vele eeuwen geleden verworven door Spaanse verzamelaars), en er zijn geen originelen meer in zijn geboortestad Den Bosch of in Nederland. De replica's bieden een unieke kans om zijn gehele oeuvre op één plek te zien, wat de missie van het centrum vervult.
• Kan ik de kerktoren beklimmen?
  • Ja, een moderne glazen lift biedt toegang tot het hoogste niveau van de toren, met panoramisch uitzicht over de stad.
• Is het Jheronimus Bosch Art Center volledig rolstoeltoegankelijk?
  • Het is grotendeels toegankelijk, inclusief de grote zaal en de toren via de lift. Echter, het priesterkoor en het gereconstrueerde atelier zijn alleen toegankelijk via trappen. Neem direct contact op met het centrum voor specifieke toegankelijkheidsvragen.
• Waar kan ik mijn auto parkeren?
  • Het Centrum heeft geen eigen parkeerplaats. Bezoekers dienen gebruik te maken van nabijgelegen openbare garages (St. Jan, St. Josephstraat) of het Transferium Park+Ride-systeem van de stad. Twee invalidenparkeerplaatsen zijn beschikbaar vlakbij aan de Monseigneur Prinsenstraat (toegang via Hekellaan/Bethaniestraat).
• Hoe lang duurt een bezoek meestal?
  • Plan ongeveer 1,5 tot 2 uur om de belangrijkste exposities te zien en van het uitzicht vanaf de toren te genieten.
• Zijn er rondleidingen beschikbaar?
  • Ja, u kunt rondleidingen van tevoren boeken. Opties omvatten doorgaans rondleidingen gericht op de kunst van Bosch of op de geschiedenis en architectuur van de voormalige kerk.
• Is het gebouw verwarmd?
  • Bezoekersrecensies suggereren dat de grote kerkruimte behoorlijk koel kan zijn, vooral bij kouder weer. Het is raadzaam om u dienovereenkomstig te kleden.